PLANOWANE ZMIANY W USTAWI O ŚWIADCZENIACH OPIEKI ZDROWOTNEJ FINANSOWANYCH ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw zakładający wprowadzenie Polskiego Ładu 2.0. obejmie też nowelizację ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.) i zmianę zasad liczenia składki zdrowotnej przez przedsiębiorców. W wielu miejscach projektodawcy wskazują, że nowelizacja ma charakter doprecyzowujący, biorąc jednak pod uwagę zakres proponowanych zmian trudno zgodzić się tezą o ich jedynie doprecyzowującym charakterze. Mamy tu raczej do czynienia z kolejną, dość istotną nowelizacją zasad odprowadzania składek na ubezpieczenia zdrowotne w wielu różnych obszarach. Poniżej podsumowanie planowanej nowelizacji w zakresie dotyczącym składki zdrowotnej.   Objęcie prokurentów obowiązkową składką zdrowotną Pierwsza najgłośniejsza ze zmian zakłada wyraźne objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego prokurentów. W art. 66 ust. 1 w pkt. 35a) ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wprost wskazano, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego będą podlegać obok osób powołanych do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania także prokurenci, którzy z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy o PIT. Choć w uzasadnieniu projektu wskazano, że zmiana ma mieć charakter wyłącznie doprecyzowujący, twierdząc, że obecne brzmienie ustawy o świadczeniach zdrowotnych także przesądza o konieczności opłacenia składki zdrowotnej od wynagrodzenia otrzymywanego przez prokurenta, to stanowisko uznające planowaną zmianę za wyłącznie doprecyzowującą może być uznane za kontrowersyjne. Zmiana przepisu oznacza, że od 1 lipca 2022 r. nie będzie budziło wątpliwości objęcie prokurentów obowiązkową składką zdrowotną. Dodać należy, że w ocenie organów, prokurenci są objęci obowiązkową składką zdrowotną już od 1 stycznia 2022 r.   Odniesienie do miesięcy roku kalendarzowego, a nie roku składkowego dla celów obliczania minimalnej wysokości rocznej podstawy wymiaru składki Również druga z wprowadzonych zmian jest uznawana przez ustawodawcę za doprecyzowującą. Zmiana dotyczy właściwego ustalenia liczby miesięcy uwzględnianych dla określenia składki zdrowotnej w stosunku do osób prowadzących działalność gospodarczą, stosujących opodatkowanie na zasadach ogólnych. Dotychczasowe brzmienie przepisu przewidywało, że w przypadku, gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi ta kwota. Zmiana polega na zastąpieniu zwrotu „iloczyn liczby miesięcy w roku składkowym podlegania ubezpieczeniu” na „iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym …”. W tym miejscu należy podkreślić, że pojęcia roku kalendarzowego oraz roku składkowego na gruncie omawianej ustawy nie są tożsame, gdyż rok składkowy obejmuje okres od lutego danego roku do stycznia roku następnego. Kolejna zmiana polega na zmianie art. 81 ust. 2d, poprzez odniesienie się w zakresie ustalania minimalnej podstawy miesięcznej składki zdrowotnej do kwoty minimalnego wynagrodzenia, obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, zamiast pierwszego stycznia danego roku.   Uwzględnienie w obowiązujących przepisach możliwości niewliczania do sumy dochodów/przychodów za dany rok przychodów/dochodów uzyskiwanych w miesiącach, w których ubezpieczony spełnia warunki do zwolnienia ze składki Do ustawy wprowadzono także w art. 81 nowe przepisy, tj. ust. 2ba, 2ca, 2ea, 2fa i 2ga, zgodnie z którymi, w odniesieniu do osób prowadzących działalność gospodarczą spełniających warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej za dany miesiąc, o którym mowa w art. 82 ust. 8–9b, przychody/dochody uzyskane w tych miesiącach nie będą uwzględniane również w rocznych przychodach/dochodach przyjmowanych do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składki. Nieuwzględnienie w obowiązujących przepisach możliwości niewliczania do sumy dochodów/przychodów za dany rok przychodów/dochodów uzyskiwanych w miesiącach, w których ubezpieczony spełnia warunki do zwolnienia ze składki powoduje, że nieopłacona w miesiącu zwolnienia składka na ubezpieczenie zdrowotne byłaby pobierana po zakończeniu roku przy obliczaniu rocznej podstawy wymiaru składki, w której ubezpieczony musiałby ujmować uzyskane przychody/dochody za cały rok. Zmiana jest kluczowa dla osób, które:

• mają ustalone prawo do emerytury lub renty w wysokości nie wyższej niż minimalne wynagrodzenia i uzyskują dodatkowe przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (art. 82 ust. 8);
• mają znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i uzyskują przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury (art. 82 ust. 9);
• pobierają zasiłek macierzyński, który nie przekracza miesięcznie kwoty świadczenia rodzicielskiego (art. 82 ust. 9a);
• uzyskują przychody z działalności opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym, które nie przekraczają miesięcznie 50% minimalnego wynagrodzenia, jeśli dodatkowo pozostają w stosunku pracy, a podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 82 ust. 9b).

Ponadto proponowane zmiany wprowadzają zasadę nieuwzględniania w liczbie miesięcy na podstawie, których ustalana jest roczna podstawa wymiaru składki, miesięcy, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacenia składki w danym miesiącu.   Wprowadzenie obowiązku rozliczenia rocznego przez osoby rozliczające podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Ustawa przewiduje ponadto obowiązek rozliczenia rocznego przez osoby prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Przepisy przewidują obowiązek wpłaty, po zakończeniu roku kalendarzowego, kwoty stanowiącej różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy, a sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne. Kwota dopłaty wykazywana będzie w dokumencie rozliczeniowym za miesiąc, w którym upływa termin złożenia zeznania PIT, a dopłata ma następować w terminie płatności składek za ten miesiąc.   Zmiana w zakresie terminu składania korekty dokumentów rozliczeniowych Zmiana w zakresie terminu składania korekty dokumentów rozliczeniowych, poprzez wskazanie, że korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego, może być składana do ZUS do dnia przekazania wniosku o zwrot nadpłaty składki, a jedynie w przypadku jego nie przekazania nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego w PIT.   Obniżenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób współpracujących Projekt ustawy przewiduje także obniżenie wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób współpracujących z osobami prowadzącymi działalności gospodarczą. Zmiana zakłada obniżenie podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla tych osób do 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.   Zmiany dla twórców i artystów Projekt nowelizacji ustawy o PIT precyzuje zasady opłacania składki zdrowotnej przez twórców i artystów. Ustawodawca proponuje w nowododawanym art. 81 ust. 2zaa, aby twórcy i artyści, którzy oprócz działalności twórczej i artystycznej prowadzą dodatkową działalność gospodarczą (inną niż twórcza lub artystyczna), podlegali zasadom ogólnym wyznaczającym sposób określenia wysokości składki zdrowotnej. Składka zdrowotna będzie obliczana na podstawie sumy uzyskiwanych dochodów (zgodnie z art. 82 ust. 2a i 2b ustawy). Natomiast twórca lub artysta, który prowadzi wyłącznie działalność twórczą lub artystyczną (i nie prowadzi oprócz niej innej działalności gospodarczej) będzie nadal podlegał obowiązkowi odprowadzenia składki zdrowotnej od zryczałtowanej podstawy, odpowiadającej przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw.   Rodzaje działalności i objęcie komplementariusza spółki komandytowo-akcyjnej obowiązkiem opłacania składki zdrowotnej Projekt ustawy zmienia również wymieniony w art. 82 ust. 5 katalog form, które są rodzajami działalności, poprzez wyłączenie działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki cywilnej, spółki jawnej niebędącej podatnikiem CIT oraz działalność gospodarczej prowadzonej w formie spółki partnerskiej, a także - co bardziej istotne - rozszerzenie katalogu. Zgodnie z nowelizacją, tymi rodzajami działalności będą:

1. działalność gospodarcza prowadzona w formie jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
2. działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki jawnej, będącej podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych;
3. działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki komandytowej;
4. działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki komandytowo-akcyjnej przez komplementariusza;
5. działalność gospodarcza prowadzona w formie prostej spółki akcyjnej przez akcjonariusza wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;
6. wykonywanie działalności przez osoby, o których mowa w art. 81 ust. 2za.

Zmiana spowoduje objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym komplementariusza spółki komandytowo-akcyjnej oraz akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług. Dla osób tych składka odprowadzana będzie od zryczałtowanej kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku.   Zmiany dotyczące osób niepełnosprawnych Zmiany obejmą również składkę zdrowotną dla osoby zaliczonej do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Zmiana art. 82 ust. 10 ustawy o świadczeniach zdrowotnych, który pozwala przedsiębiorcom będącym jednocześnie osobami z niepełnosprawnościami (umiarkowanymi lub znacznymi) na obniżenie miesięcznej i rocznej składki zdrowotnej w relacji do zaliczki na PIT, doprecyzowuje krąg adresatów powyższego mechanizmu obniżania składki zdrowotnej. Będą nimi osoby, które spełniają łącznie następujące warunki:

1. są to osoby z niepełnosprawnościami (ze znacznym lub umiarkowanym stopniem),
2. prowadzące działalność pozarolniczą,
3. objęte jedynie tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c albo pkt 1a ustawy o świadczeniach zdrowotnych,
4. rozliczające podatek dochodowy od osób fizycznych w oparciu o skalę podatkową, tj. na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.