Problem prokury – składka zdrowotna w Polskim Ładzie

Począwszy od 1 stycznia 2022 roku osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, np. członkowie zarządu zostały objęte obowiązkiem opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Nie jest jednak jasne, czy przepis ten należy stosować do prokurentów. Z uzasadnienia zmiany przepisów wynika, że taka była intencja ustawodawcy. Zaczynając od uzasadnienia projektu ustawy realizującej Polski Ład, możemy w nim przeczytać, że osobami powołanymi do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, są między innymi prokurenci. W uzasadnieniu do projektu Polskiego Ładu napisano: „Zaproponowana zmiana art. 66 ust. 1 (pkt 35a) ustawy o NFZ polega na zrównaniu praw i obowiązków osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z osobami powołanymi do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie (są to m.in. członkowie zarządu, członkowie Komisji Rewizyjnej, prokurenci oraz członkowie komisji egzaminacyjnych). Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym tej grupy osób będzie skutkowało zapewnieniem dodatkowych środków w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz pełniejszą realizacją zasady solidaryzmu społecznego”. Z drugiej strony, prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa. W konsekwencji, patrząc doktrynalnie – prokurentów się nie tyle powołuje (jak członków zarządu), co udziela im prokury. W myśl art. 109¹ i nast. ustawy Kodeks cywilny – prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 109² § 1 k.c. prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. W efekcie prokurent nie działa na podstawie powołania, tylko na podstawie udzielonego pełnomocnictwa. Tym samym podstawą działania prokurenta nie jest powołanie, tylko ustanowienie, a dokładniej pełnomocnictwo ustanowione przez wspólników. Takie rozumienie instytucji prokury potwierdzają również odpowiednie przepisy KSH dotyczące prokury. Powyższe powoduje, że należy uznać, iż podstawą działania prokurenta nie jest powołanie, tylko prokura rozumiana jako pełnomocnictwo, a tym samym brak jest podstaw do naliczania składek zdrowotnych, także pod rządami Polskiego Ładu. Dodatkowo, uwzględniając przywołane wynagrodzenie prokurenta ustalone na mocy uchwały o powołaniu, należy zakwalifikować je do podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym przychodów z innych źródeł – na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o PIT. Artykuł ten wskazuje, iż za przychody z innych źródeł uważa się m.in.:

• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
• kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego;
• wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego;
• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego;
• alimenty;
• stypendia;
• świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach;
• dotacje (subwencje);
• nagrody i inne nieodpłatne świadczenia.

Katalog ten nie jest zamknięty. Do przychodów z innych źródeł należy więc zaklasyfikować także takie, które nie zostały wymienione w powyższym katalogu oraz w rodzajach przychodów wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1–8 ustawy o PIT (m.in. działalność gospodarcza, najem, kapitały pieniężne, odpłatne zbycie ruchomości i nieruchomości itd.). Wynagrodzenie prokurenta nie zostało nigdzie wymienione, więc należy je zaklasyfikować do przychodów z innych źródeł. Potwierdzeniem powyższego jest stanowisko wyrażone w interpretacji indywidualnej z 8 września 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.621.2021.1.EC) wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: „Wynagrodzenie za sprawowanie funkcji prokurenta wypłacane na podstawie uchwały wspólników należy zaliczyć do przychodów z innych źródeł, określonych w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. W związku z powyższym, wnioskodawca nie będzie zobowiązany do poboru miesięcznych zaliczek na PIT z tytułu wypłaty prokurentowi wynagrodzenia w związku z pełnieniem tej funkcji w spółce” Zgodnie z art. 83 ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm. zwanej dalej ustawą o NFZ) w przypadku nieobliczania zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przez płatnika, od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki, zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Powyższe oznacza, iż w 2022 roku wciąż obowiązuje przepis, iż gdy płatnik nie oblicza (nie potrąca z wynagrodzenia) zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od przychodów stanowiących podstawę wymiaru składki zdrowotnej, składkę zdrowotną obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł. Niestety ZUS twierdzi, że prokurenta się powołuje, a tym samym podaje informacje, że prokurenci podlegają składkom ZUS. W oficjalnym FAQ na stronie ZUS pojawia się następujące pytanie i odpowiedź: Ze względu na różne interpretacje dotyczące prokurenta, prosimy o informację, w jakich sytuacjach, z punktu widzenia ZUS, prokura będzie traktowana jak funkcja pełniona przez prokurenta, a kiedy jak powołanie. Zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego powinny być osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie od źródła przychodu. Dotyczy to także prokurentów. W świetle powyższych wątpliwości, rekomendowanym rozwiązaniem opisanego problemu jest złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej do NFZ.