Domniemanie i należyta staranność w cenach transferowych
Wiele kontrowersji budzi wprowadzony od 1 stycznia 2021 roku przepis w zakresie obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanej lub innej transakcji niż kontrolowana, gdy rzeczywistym właścicielem jest podmiot mający siedzibę, miejsce zamieszkania lub zarząd na terytorium kraju stosującym szkodliwą konkurencje podatkową (w tzw. raju podatkowym).
Ustawodawca rozszerzył obowiązujące dotychczas obowiązki dokumentacyjne i objął obowiązkiem również transakcje, które realizowane są z podmiotem niezależnym w przypadku, gdy kontrahent (z którym współpracuje podatnik) dokonuje rozliczeń w danym roku podatkowym podatnika z podmiotem rajowym.
W przedmiotowym zakresie Ministerstwo Finansów 5 marca 2021 roku wydało projekt objaśnień i rozpoczęło konsultacje. Projekt objaśnień ma na celu ułatwienie podatnikom realizacji obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz zwiększenie bezpieczeństwa rozliczeń podatkowych.
Ministerstwo Finansów podzieliło projekt objaśnień na dwa obszary tj. istotę domniemania i należytą staranność.
Istota domniemania zgodnie z projektem objaśnień
- „Przepis art. 11o ust. 1b ustawy o CIT zawiera domniemanie nakazujące przyjęcie, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym, jeżeli druga strona transakcji z podatnikiem dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym.”
- „Użycie w art. 11o ust. 1b ustawy o CIT frazy „Na potrzeby ust. 1a” wskazuje, że domniemanie służy ustaleniu, czy podatnik jest obowiązany sporządzić lokalną dokumentację cen transferowych, stosownie do art. 11o ust. 1a ustawy o CIT. Z istoty domniemania wynika, że już samo ustalenie okoliczności dokonywania przez drugą stronę transakcji w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym powoduje powstanie obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.”
- „Domniemanie znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy zostanie ustalone, że druga strona transakcji przekraczającej wartość 500.000 zł dokonuje w roku podatkowym bezpośrednio rozliczeń z podmiotem rajowym. Chodzi o rozliczenia odbywające się w roku podatkowym podatnika, a nie roku podatkowym drugiej strony To na podatniku ciąży potencjalny obowiązek sporządzenia lokalnej dokumentacji podatkowej za dany (jego) rok podatkowy, stosownie do art. 11o ust. 1a ustawy o CIT.”
- „Dla ustalenia, czy druga strona transakcji dokonuje w danym roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym, istotne są jakiekolwiek rozliczenia drugiej strony transakcji, tj. uregulowanie jakichkolwiek rozrachunków (należności/ zobowiązań).”
- „W wyniku ustalenia okoliczności, że druga strona transakcji dokonuje rozliczeń z podmiotem rajowym, zachodzi domniemanie, że rzeczywisty właściciel jest podmiotem rajowym. Dla podważenia tego domniemania konieczne jest wykazanie okoliczności przeciwnej, tj. tego, że rzeczywisty właściciel nie jest podmiotem rajowym. Skutkiem podważenia domniemania jest brak obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.”
- „Należyta staranność jest pewnym standardem oczekiwań wobec podatników. W stosunku do podatnika, który dochował standardu należytej staranności, nie powinny być wyprowadzane negatywne skutki prawne.”
- „Objaśniany przepis art.11o ust. 1b ustawy o CIT określa standard oczekiwań odnośnie do działań podatników zmierzających do weryfikacji, czy w danym roku podatkowym druga strona transakcji dokonywała rozliczeń z podmiotem rajowym.”
- „Standard należytej staranności ma charakter stopniowalny. Stopniowalność oczekiwań w zakresie standardu należytej staranności polega na stawianiu wyższych wymagań względem transakcji z podmiotami powiązanymi. W przypadku podmiotów powiązanych weryfikacja powinna być szersza, gdyż posiadają one większe możliwości współdziałania w ramach grupy dla weryfikacji istotnych okoliczności.”
- „Dla ustalenia okoliczności dokonywania przez drugą stronę transakcji w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym można oprzeć się na wszystkim, co może przyczynić się do wyjaśnienia tych okoliczności i jednocześnie nie jest sprzeczne z prawem.”
- „Dla dochowania należytej staranności przy dokonywaniu transakcji z podmiotami niepowiązanymi, niezależnie od miejsca ich rezydencji, wystarczające jest pozyskanie przez podatnika oświadczenia wiedzy od drugiej strony transakcji, z którego wynika, że ta druga strona transakcji nie dokonuje żadnych rozliczeń, w roku podatkowym podatnika, z podmiotem rajowym.”
- „Uzyskane oświadczenie, które nie jest sprzeczne z innymi, dostępnymi dla podatnika informacjami, stanowi dostateczną podstawę i czyni zadość standardowi należytej staranności w zakresie ustalenia okoliczności rozliczeń drugiej strony transakcji z podmiotem rajowym.”
- „Oświadczenie dotyczy rozliczeń drugiej strony w roku podatkowym, zatem należy je uzyskać ex post, tj. po zakończeniu roku podatkowego podatnika. Samo zobowiązanie do złożenia oświadczenia może zostać ujęte w umowie zawartej pomiędzy stronami w trakcie roku podatkowego.”
- „Nie można przyjąć, że dochowano należytej staranności, w sytuacji gdy podatnikowi dostępne są informacje, na podstawie których wiedział lub powinien był wiedzieć, że otrzymane oświadczenie jest niezgodne z rzeczywistością. W takim przypadku podatnik opierając się na oświadczeniu, co do którego wiedział lub powinien był wiedzieć o jego niezgodności z rzeczywistością, nie dochowuje standardu należytej staranności. Przy wątpliwościach co do zgodności oświadczenia z rzeczywistością (rzetelności oświadczenia), wymóg dochowania należytej staranności oznacza konieczność dalszej weryfikacji istotnych dla objaśnianego przepisu okoliczności.”
- „Wymóg weryfikacji istotnych dla objaśnianego przepisu okoliczności ogranicza się do obowiązku przedsięwzięcia przez podatnika określonych czynności/ środków, których można od niego rozsądnie wymagać, biorąc pod uwagę transakcje, których weryfikacja ma dotyczyć. Określenie działań, jakich podjęcia w konkretnym przypadku można w sposób racjonalny i uzasadniony oczekiwać od podatnika, zależy zatem przede wszystkim od okoliczności danego przypadku. W szczególności może to oznaczać, że podatnik nie jest zobowiązany do zbadania niedostępnych dla niego stosunków umownych pomiędzy drugą stroną transakcji i jego kontrahentami.”
- „W zakresie oświadczenia wiedzy drugiej strony transakcji, dla celów dowodowych, oświadczenie powinno być złożone na piśmie.”
- dokumentacja cen transferowych (local file, master file);
- informacja CbC;
- sprawozdanie finansowe wraz z raportem oraz opinią biegłego rewidenta;
- struktura właścicielska;
- opinia przedstawiciela zawodu zaufania publicznego (np. biegły rewident, adwokat, doradca podatkowy).
