TSUE: Odpowiedzialność solidarna w VAT również w stosunku do odsetek

Jak niedawno informowaliśmy Państwa <https://akademialtca.pl/2021/01/odpowiedzialnosc-solidarna-w-vat-bez-odsetek/>, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zajął się kwestią odpowiedzialności solidarnej osoby trzeciej za odsetki związane z opóźnieniem w zapłacie VAT (sprawa C‑4/20, ALTI OOD).   Sprawa będąca przedmiotem rozstrzygnięcia TSUE dotyczyła bułgarskiej spółki ALTI, która odliczyła VAT w związku z nabyciem sprzętu rolniczego. Dostawca sam uprzednio nabył towar w ramach WNT. W następstwie przeprowadzenia wobec tego dostawy postepowania podatkowego bułgarskie organy podatkowe stwierdziły że nie odprowadził on podatku należnego wynikającego ze sprzedaży towarów na rzecz ALTI. Wobec faktu, że zarówno ALTI jaki i jej kontrahent były ze sobą ściśle powiązane organizacyjnie, organy podatkowe doszły do wniosku, że Spółka wiedziała że jej dostawca nie zapłaci VAT, a transakcja miała na celu obejście prawa. W konsekwencji organy podatkowe obciążyły ALTI odpowiedzialnością solidarną w zakresie VAT niezapłaconego przez kontrahenta, domagając się zarówno niezapłaconego podatku jak i należnych odsetek.   Zgodnie bowiem z bułgarskimi przepisami VAT, nabywca odpowiada za niezapłacony podatek w zakresie, w jakim skorzystał z prawa do odliczenia, które jest związane z tym niezapłaconym podatkiem. Jednocześnie odpowiedzialność ma miejsce wtedy, gdy odbiorca wiedział lub powinien był wiedzieć, że podatek nie został zapłacony.   W toku sporu sądowo-administracyjnego Najwyższy Sąd Administracyjny w Bułgarii wystąpił do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, czy art. 205 dyrektywy VAT oraz zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że solidarna odpowiedzialność nabywcy obejmuje, poza samym podatkiem, także akcesoryjne zobowiązanie do zapłaty odsetek.   W styczniu bieżącego roku w powyższej sprawie wypowiedziała się Rzecznik Generalna TSUE, wskazując że solidarna odpowiedzialność nabywcy nie dotyczy odsetek karnych wynikających z opóźnienia zapłaty. W myśl opinii rzecznika generalnego z przedstawionego opisu stanu faktycznego nie wynika, że doszło do oszustwa w zakresie VAT. Kwestia tego, czy skarżąca wiedziała lub powinna była wiedzieć, że prawidłowo wykazany VAT nie został zapłacony w przewidzianym terminie lub nie został zapłacony w całości, nie ma zatem znaczenia. Odpowiedzialność za odsetki za opóźnienie należne od osoby trzeciej na podstawie art. 205 dyrektywy VAT również jest zatem wykluczona.   Inne stanowisko zajął natomiast sam Trybunał w wyroku z 20 maja 2021 r. Jak wynika wprost z tezy nr 42 tego rozstrzygnięcia, chociaż zgodnie z brzmieniem art. 205 dyrektywy 2006/112 odpowiedzialność solidarna, o której w tym artykule mowa, dotyczy jedynie uiszczenia VAT, to jednak brzmienie wspomnianego przepisu nie stoi na przeszkodzie temu, by państwa członkowskie obciążyły dłużnika solidarnego wszystkimi elementami związanymi z tym podatkiem, takimi jak odsetki za zwłokę należne z tytułu niezapłacenia wspomnianego podatku przez osobę zobowiązaną do jego zapłaty.   W konsekwencji zdaniem TSUE, artykuł 205 dyrektywy VAT w związku z zasadą proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego osoba ponosząca odpowiedzialność solidarną ma obowiązek zapłaty nie tylko kwoty nieuiszczonego VAT, ale również należnych odsetek za zwłokę. Jest to możliwe jeżeli zostało ustalone, że podmiot ponoszący odpowiedzialność solidarną wiedział lub powinien był wiedzieć, iż osoba zobowiązana nie uiści tego podatku, a mimo to sam skorzystał z prawa do odliczenia.   Warto zwrócić uwagę, że analogiczne do bułgarskich regulacje znajdują się w art. 105a polskiej ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem nabywca towarów wymienionych w załączniku nr 15 odpowiada solidarnie z dostawcą za jego zaległości podatkowe w części podatku proporcjonalnie przypadającego na dostawę dokonaną na jego rzecz. W tym przypadku również warunkiem solidarnej odpowiedzialności jest to, by nabywca wiedział lub miał uzasadnione podstawy przypuszczać, że podatek nie zostanie zapłacony. Co prawda, chociaż zaległością podatkową o której mowa w tym przepisie jest podatek niezapłacony w terminie płatności, to zgodnie z art. 107 Ordynacji podatkowej, zasadniczo odpowiedzialność osoby trzeciej może objąć także roszczenie do zapłaty zaległych odsetek.   Taki stan prawny może stanowić pewne zagrożenie dla podatników. Nie można bowiem wykluczyć, że organy podatkowe powołując się na przedmiotowy wyrok zaczną w przyszłości egzekwować odsetki od nabywców solidarnie odpowiedzialnych za VAT dostawcy – w takim przypadku organy będą jednak musiały wykazać, że nabywca był świadomy faktu nieodprowadzania podatku przez dostawcę.