Rewolucja w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych

  16 września na internetowych stronach Rządowego Centrum Legislacyjnego ukazał się rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw. Zawarte w projekcie zmiany mają obowiązywać od 1 stycznia 2021 r. Jeżeli tak się stanie czeka nas prawdziwa rewolucja, szczególnie w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych. Mało tego – chyba po raz pierwszy w historii zmian w podatkach będzie można w pełni zgodzić się z projektodawcą, Ministrem Finansów, że zmiany te są korzystne dla podatników. Na pewno uatrakcyjnią tę formę opodatkowania i poszerzą grupę podatników, którzy będą mogli z niej skorzystać. Oto najważniejsze zmiany, jakie czekają nas w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (u.z.p.d.):

• 8-krotne podniesienie limitu przychodów pozbawiającego podatnika możliwości bycia „ryczałtowcem” od następnego roku podatkowego,
• 8-krotne podniesienie limitu przychodów uprawniającego do kwartalnych wpłat ryczałtu,
• likwidacja większości przypadków, w których określona działalność wyłącza z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,
• rozszerzenie definicji wolnych zawodów,
• obniżenie niektórych stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
• ujednolicenie wysokości ryczałtu dla większości usług najmu oraz usług związanych z zakwaterowaniem,
• doprecyzowanie przepisów w zakresie obliczania ryczałtu wpłacanego kwartalnie,
• likwidacja wyłączenia z opodatkowania kartą podatkową w przypadku prowadzenia takiej samej działalności przez małżonka,
• dopuszczenie czasowego zwiększenia stanu zatrudnienia przez przedsiębiorców opłacających kartę podatkową.

Szczegółowe omówienie zmian w u.z.p.d.

1. Doprecyzowanie źródeł w zakresie umów najmu, z których przychody mogą być opodatkowane ryczałtem - zmiana brzmienia art. 2 ust. 1a

W myśl dotychczasowego brzmienia art. 2 ust. 1a u.z.p.d. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą opłacać osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. W praktyce zdefiniowanie grupy tych osób okazało się niewystarczające. Dlatego ustawodawca, zamiast wymieniać poszczególne źródła przychodów, zdecydował się na wskazanie wprost przepisu art. 10 ust. 1 pkt 6 u.p.d.o.f., który od 1 stycznia 2021 r. określałby te źródła. Oznacza to, że w myśl nowych przepisów ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą opłacać osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze, w tym również dzierżawy, poddzierżawy działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

2. Rozszerzenie definicji wolnych zawodów - zmiana brzmienia art. 4 ust. 1 pkt 11

Bardzo ważna zmiana definicji wolnych zawodów, będąca prologiem do dość rewolucyjnych zmian w kolejnych przepisach ustawy. Według dotychczasowego brzmienia art. 4 ust. 1 pkt 11 u.z.p.d. wolnym zawodem jest pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez:

• lekarzy,
• lekarzy stomatologów,
• lekarzy weterynarii,
• techników dentystycznych,
• felczerów,
• położne,
• pielęgniarki,
• tłumaczy,
• nauczycieli - w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu lekcji na godziny (czyli tzw. korepetycje)

- jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez te osoby pozarolniczej działalności gospodarczej. Ważne jest to, że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu. Tak wiec, jeżeli, np., lekarz stomatolog zatrudni pomoc stomatologiczną, wówczas przestanie być uznawany za osobę wykonującą wolny zawód. Jednak zatrudnienie osoby sprzątającej nie spowoduje utraty przez tego lekarza statusu wykonywania przez niego wolnego zawodu. Proponowana od 1 stycznia 2021 r. zmiana brzmienia definicji wolnego zawodu polega ona na poszerzeniu katalogu wolnych zawodów o.

• psychologów,
• fizjoterapeutów,
• adwokatów,
• notariuszy,
• radców prawnych,
• doradców podatkowych,
• biegłych rewidentów,
• księgowych,
• architektów,
• inżynierów budownictwa,
• rzeczoznawców budowlanych,
• agentów ubezpieczeniowych,
• agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające,
• brokerów reasekuracyjnych,
• brokerów ubezpieczeniowych,
• doradców restrukturyzacyjnych,
• maklerów papierów wartościowych,
• doradców inwestycyjnych,
• agentów firm inwestycyjnych,
• rzeczników patentowych.

Uwaga: Od 1 stycznia 2021 r., w odróżnieniu od stanu dotychczasowego,  wolnym zawodem będzie także działalność wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez te osoby pozarolniczej działalności gospodarczej.

3. Podniesienie limitu przychodów warunkującego możliwość opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych - zmiany w art. 6 ust. 4 pkt 1 i ust. 6

Zgodnie z brzmieniem dotychczasowych przepisów art. 6 ust. 4 pkt 1 u.z.p.d. osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa w spadku mogą opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ze swojej działalności gospodarczej jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy:

250. uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej 250.000 euro, lub
251. uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku lub spółki jawnej osób fizycznych, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 250.000 euro.

Oznacza to, że przekroczenie u tych osób kwoty przychodu w wysokości 250.000 euro powoduje utratę prawa do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych począwszy od początku następnego roku podatkowego oraz związany z tym obowiązek rozliczania się na zasadach ogólnych (oczywiście podatnik, zamiast podatkowej księgi przychodów i rozchodów, może wybrać księgi rachunkowe). W myśl art. 4 ust. 2 kwoty wyrażone w euro przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy. W celu poszerzenia grupy podatników, którzy będą mogli skorzystać z opodatkowania swoich przychodów ryczałtem ustawodawca zwiększył powyższe limity do kwoty 2.000.000 euro, a więc 8-krotnie. Takiej zmiany wśród dotychczasowych zmian w podatkach dochodowych chyba jeszcze nie odnotowaliśmy.

4. Likwidacja większości przypadków, w których określona działalność wyłącza z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych - zmiany w art. 8 ust. 1 pkt 3, uchylenie załącznika nr 2 do u.z.p.d.

Możliwości opodatkowania swojej działalności ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie mają wszyscy podatnicy. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 8 ust. 1 pkt 3 u.z.p.d. takiej formy opodatkowania nie mogą zastosować podatnicy osiągający w całości lub w części przychody z tytułu:

• prowadzenia aptek,
• działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów),
• działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
• prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych, niż określone w art. 4 ust. 1 pkt 11,
• świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy,
• działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Projektowane zmiany wprowadzają dużą liberalizację dotychczasowych ograniczeń. Redukują, mianowicie, powyższe przypadki do przychodów z:

• prowadzenia aptek,
• działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
• działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Oznacza to, że swoją działalność będą mogli opodatkować w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie tylko podatnicy prowadzący lombardy, ale również duże grupy podatników świadczących usługi dotychczas wymienione w załączniku nr 2 do ustawy.

5. Obniżenie niektórych stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (zmiany w art. 12 ust. 1, ust. 3 i ust. 13)

W dotychczasowym brzmieniu przepis art. 12 ust. 1 określał 7 stawek ryczałtu dla poszczególnych przychodów, tj. 20%, 17%, 12,5%, 8,5%, 5,5%, 3% oraz 2%. Zmiany polegają na obniżeniu niektórych stawek oraz przyporządkowaniu poszczególnych przychodów ze świadczenia usług, które dotychczas wyłączone były z tej formy opodatkowania, tj. w ramach wolnych zawodów innych, niż wymienione w dotychczasowej definicji wolnych zawodów oraz wymienionych w załączniku nr 2 do u.z.p.d. Po zmianie przepis art. 12 ust. 1 określał będzie 8 stawek ryczałtu:

• według stawki 17% (zamiast dotychczasowej 20%) opodatkowane będą przychody osiągane w zakresie wolnych zawodów,
• według stawki 15% opodatkowane będą przychody ze świadczenia usług, które dotychczas w większości opodatkowane były stawką 17% oraz ze świadczenia większości usług, które dotychczas wymienione były w załączniku nr 2 do u.z.p.d., np.: prawnych, rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego (PKWiU dział 69), innych niż świadczonych w ramach wolnych zawodów,
• według stawki 10% opodatkowane będą przychody ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek (PKWiU 68.10.1) - świadczenie tych usług, dotychczas wyłączało opodatkowanie ryczałtem. Według dwóch stawek, tj. 8,5% (oraz 12,5% od nadwyżki przychodów ponad 100 tys. zł), opodatkowane będą w większości przypadków przychody związane z wynajmem oraz zakwaterowaniem. Dodatkowo, te dwie stawki przewidziane są dla przychodów ze świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem (PKWiU dział 87), innych niż świadczonych w ramach wolnych zawodów oraz wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych (PKWiU dział 72),
• według stawki 8,5% opodatkowane będą te same przychody, co dotychczas - dodatkowo, do tej grupy przychodów włączone zostały wszystkie przychody ze świadczenia usług w zakresie edukacji (PKWiU dział 85), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów (dotychczas były to tylko przychody ze świadczenia usług wychowania przedszkolnego; pozostałe usługi z 51 działu 85 PKWiU były wymienione w załączniku nr 2 do ustawy ryczałtowej) oraz wszystkie przychody związane z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury (PKWiU dział 91) (dotychczas były to tylko przychody ze świadczenia usług związanych z działalnością ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz obszarów i obiektów ochrony przyrody (PKWiU 91.04.1); pozostałe usługi z działu 91 PKWiU wymienione były w załączniku nr 2 do ustawy ryczałtowej). Ponadto, utrzymana zostanie zasada, zgodnie z którą według stawki 8,5% opodatkowane będą przychody ze świadczenia usług, które nie zostały przyporządkowane do innych stawek ryczałtu.
• w pozostałym zakresie regulacje dotyczące przychodów, które dotychczas opodatkowane były według stawki 5,5%, 3% lub 2% pozostają bez zmian. Dostosowane zostały jedynie oznaczenia norm określających te stawki do wyżej opisanych zmian.

W związku z powyższymi zmianami musiał ulec zmianie również przepis ust. 3 zdanie drugie, w myśl którego w przypadku, gdy podatnik prowadzący działalność, z której przychody opodatkowane są różnymi stawkami i nie będzie prowadził ewidencji w sposób zapewniający ustalenie przychodów dla każdego rodzaju działalności, wówczas ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będzie wynosił 8,5%, z tym, że w przypadku osiągania również przychodów opodatkowanych większymi stawkami, niż 8,5% ryczałt będzie odpowiednio zwiększany do tych stawek.

6. Podniesienie limitu przychodów uprawniającego do kwartalnych wpłat ryczałtu (zmiana w art. 21 ust. 1b)

W myśl dotychczasowego brzmienia art. 21 ust. 1b u.z.p.d. podatnicy, u których otrzymane przychody w roku podatkowym (albo przychody spółki) nie przekroczyły kwoty 25.000 euro mogą w następnym roku opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych  w sposób kwartalny. Po zmianie limit ten wzrośnie 8-krotnie do kwoty 200.000 euro.

7. Doprecyzowanie przepisów w zakresie obliczania ryczałtu wpłacanego kwartalnie (zmiany w art. 21 ust. 3 i 3f)

Dotychczas tylko podatnicy wpłacający ryczałt miesięcznie mogli dokonywać różnych odliczeń i obniżek obliczonego ryczałtu. Ustawodawca znowelizował przepisy art. 21 ust. 3 i 3f dając uprawnienia do tych odliczeń i obniżek również podatników wpłacającym ryczałt kwartalnie.

8. Likwidacja wyłączenia z opodatkowania kartą podatkową w przypadku prowadzenia takiej samej działalności przez małżonka (zmiany w art. 25 ust. 1 pkt 5)

W myśl obowiązujących dotychczas przepisów podatnik nie mógł opodatkować swojej działalności w formie karty podatkowej, jeżeli jego małżonek prowadził działalność w tym samym zakresie. Nie ma znaczenia w jakiej formie opodatkowana jest ta działalność (czy jest to podatkowa księga przychodów i rozchodów, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, czy karta podatkowa). Po zmianie nie będzie stanowiło przeszkody do opodatkowania w formie karty podatkowej prowadzenie działalności w tym zakresie przez małżonka, o ile małżonek ten również opodatkuje swoją działalność w formie karty podatkowej.

9. Dopuszczenie czasowego zwiększenia stanu zatrudnienia przez przedsiębiorców opłacających kartę podatkową (dodanie pkt 4 w art. 36 ust. 4)

Ustawodawca, od 1 stycznia 2021 r., dopuszcza zwiększenie przez podatnika opodatkowanego w formie karty podatkowej stanu zatrudnienia o trzech pracowników w latach 2021 – 2024 bez uznania takiego zwiększenia za przekroczenie stanu zatrudnienia, skutkującego zwiększeniem stawki karty podatkowej.