Przełomowy wyrok TSUE w sprawie ulgi na złe długi szansą na odzyskanie VAT
- Wysłane przez Patrycja Szewczyk
- Data 15 październik 2020
W dniu 15 października 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w polskiej sprawie E. Sp. z o.o. Sp. k. przeciwko Ministrowi Finansów (sygn. C-335/19), w którym uznał polskie przepisy o uldze na złe długi w VAT za sprzeczne z prawem unijnym.
Regulacje krajowe
Zgodnie z polskimi przepisami ustawy o VAT, podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi, polegającej na pomniejszeniu podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w przypadku gdy kontrahent nie uregulował należności 90 dni po upływie terminu płatności. Skorzystanie z tej ulgi ograniczone jest jednak przez konieczność spełnienia określonych warunków. Po pierwsze, dostawa towarów lub świadczenie usług musi być dokonane na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny. Po drugie, nabywca - dłużnik na dzień sprzedaży, jak i na dzień poprzedzający datę złożenie korekty, deklaracji nie może znajdować się w trakcie podstępowania likwidacyjnego, restrukturyzacji lub likwidacji. Dodatkowo zastosowanie ulgi jest możliwe o ile od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność, nie upłynęło więcej niż 2 lata, licząc od końca roku, w którym faktura ta została wystawiona.
Stanowisko TSUE
W wydanym dzisiaj wyroku TSUE podniósł m.in., że zgodnie z przepisami unijnymi podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, a w konsekwencji, organy podatkowe nie mogą pobrać z tytułu VAT kwoty wyższej od tej, którą otrzymał podatnik. Państwa członkowskie mogą przewidzieć różne obowiązki, jakie uznają za niezbędne dla zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieżenia oszustwom podatkowym, przy czym nie może to naruszać zasady neutralności i proporcjonalności.
TSUE podkreślił, że zgodnie z przepisami unijnymi, w przypadku niewywiązywania się z płatności przez kontrahenta Państwa członkowskie mają, co do zasady swobodę w ograniczeniu stosowania ulgi na złe długi, niemniej jednak koniecznym jest, aby te warunki koncentrowaniu się na wykazaniu, że po zawarciu transakcji zapłata wynagrodzenia ostatecznie nie zostanie otrzymana.
W świetle powyższego TSUE wskazał, że warunek rejestracji do VAT dłużnika i wierzyciela nie ma wpływu na fakt ostatecznego niewywiązania się z płatności. Okoliczność, czy dłużnik jest podatnikiem w dniu dostawy towarów lub świadczenia usług, lub w dniu poprzedzającym dzień dokonania korekty deklaracji nie pozwala sama w sobie na rozstrzygnięcie, czy istnieje ryzyko, iż wierzytelności nie zostanie odzyskana. Także fakt, iż odbiorca świadczenia znajduje się w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacji nie jest okolicznością, która wpływa na ustalenie, czy niewywiązanie się z płatności ma charakter ostateczny.
W konsekwencji Trybunał uznał, że przepisy unijne „stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania VAT od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT”.
Znaczenie wyroku TSUE dla podatników
Przedmiotowy wyrok TSUE ma bardzo istotne znaczenie dla podatników. Umożliwia on bowiem skorzystanie z ulgi na złe długi i w konsekwencji odzyskanie odprowadzonego podatku VAT z tytułu sprzedaży na rzecz kontrahentów, którzy znaleźli się w stanie upadłości lub likwidacji. Co więcej, wyrok ten niejako otwiera możliwość stosowania ulgi także w przypadku sprzedaży na rzecz konsumentów. Polskie przepisy nie dopuszczają bowiem zastosowania ulgi w przypadku sprzedaży do podmiotów, którzy nie są podatnikami VAT.
Wyrok ten ma szczególne znaczenie w obecnych czasach, kiedy to stabilność finansowa szeregu firm uległa zachwianiu na skutek panującego kryzysu. Podmioty, które posiadają nieściągalne wierzytelności powinny zatem niezwłocznie ponownie rozpatrzyć możliwość skorzystania z ulgi, tak aby uniknąć przedawnienia. Okazać się bowiem może, że dzięki temu wyrokowi mają szansę uzyskać zastrzyk finansowy, co też w obecnych czasach może być kluczowe dla prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.
Zwracamy także uwagę, że wyrok ten nie jest pierwszym, który potwierdził niezgodność z Dyrektywą VAT regulacji uzależniających zastosowanie ulgi na złe długo od statusu dłużnika jako podatnika VAT. Takie stanowisko zostało już zaprezentowane w wyroku o sygn. C-127/18 A-Pack, dotyczącym czeskich regulacji ulgi na złe długi. Można zatem przyjąć, że jesteśmy świadkami rodzącej się w tym zakresie linii orzeczniczej, co też powinno pomóc podatnikom odzyskanie zapłaconego VAT już na etapie postępowania podatkowego bez konieczności toczenia sporów sądowych z fiskusem.