Od 1 lipca nowa spółka kapitałowa w polskim systemie prawnym
Od 1 lipca nowa spółka kapitałowa w polskim systemie prawnym
Lada moment, w ustawie z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, pojawi się nowy typ spółki – prosta spółka akcyjna (dalej również: PSA).
Pomysł tej nowej formy podmiotu prawnego powstał z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju, stanowiąc odpowiedź na istniejącą od dawna potrzebę stworzenia w polskim prawie nowej, elastycznej formy prawnej, odpowiedniej dla przedsięwzięć opierających się na szeroko rozumianym kapitale ludzkim, przedsiębiorczości, innowacjach, oraz nowych rozwiązaniach technologicznych.
Jak można bowiem przeczytać w uzasadnieniu do projektu ustawy, impulsem dla opracowania nowego rodzaju spółki były wyniki analizy otoczenia prawnego funkcjonowania startupów w Polsce i zidentyfikowane bariery dla ich rozwoju z wykorzystaniem istniejących już typów spółek kapitałowych. Innymi słowy – podstawowym celem ustawodawcy było więc przede wszystkim wzmocnienie rozwoju startupów w Polsce, zwiększenie ich konkurencyjności, a także zapobieżenie „eksportowania” polskich pomysłów za granicę.
Rozwiązania przyjęte w ramach (jeszcze) obecnie funkcjonujących spółek kapitałowych nie odpowiadają bowiem w pełni specyfice działalności o charakterze innowacyjnym, jak również innego rodzaju przedsięwzięciom, zwłaszcza związanym z pozyskiwaniem finansowania. Taki sam wniosek ma również płynąć z analizy wyników badania ankietowego, w którym zdecydowana większość przedsiębiorców, bo aż 73 %, dostrzegła potrzebę utworzenia nowego typu spółki. Uznano zatem, że w polskim prawie brakuje właśnie formuły, która ułatwiałaby wejście na rynek zarówno startupom, które nie posiadają wielkiego kapitału, jak i mniejszym przedsiębiorcom.
PSA stanowi swoistą mieszankę cech spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. Przede wszystkim, dzieli z pozostałymi spółkami kapitałowymi ich podstawowe cechy – brak odpowiedzialności wspólników bądź akcjonariuszy za zobowiązania spółki oraz działanie za pośrednictwem organów zarządzających. Także w wielu innych aspektach łączy ona elementy właściwe dla wyżej wymienionych spółek. Co ciekawe, posiada również pewne cechy spółek osobowych, a ponadto zawiera także instytucje, które dotychczas w ogóle nie występowały w polskim prawie spółek.
Spółka ta może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym dopuszczalnym prawnie celu. Istotną korzyść stanowi proste i mało kosztowne jej założenie – będzie to można bowiem uczynić za pomocą portalu internetowym S24, choć rejestracja spółki tradycyjną metodą również będzie możliwa. Należy jednak zaznaczyć, że jeśli będzie ona tworzona w oparciu o wkłady niepieniężne, to umowa spółki wymagać będzie formy aktu notarialnego. Największą jednak zaletą PSA jest brak ograniczeń w zakresie wejścia spółki na rynek przy jednoczesnym zachowaniu zasad odpowiedzialności akcjonariuszy. Minimalny kapitał zakładowy w przypadku PSA wynosić będzie 1 zł – dla przypomnienia warto wspomnieć, że w przypadku zwykłej spółki akcyjnej kapitał wynosi obecnie aż 100.000 zł, co dla wielu przedsiębiorców stanowi przeszkodę nie do pokonania.
Na chwilę obecną (tj. stan prawny przed 1 lipca 2021 r.), regulacje kodeksu spółek handlowych w przypadku spółek kapitałowych w jasny sposób wskazują, że kapitał powinien być pokrywany w oparciu o dobra materialne dające się obiektywnie wycenić. W PSA wkłady do spółki będą mogły nastąpić jednak w aż dwóch różnych formach, w dotychczasowej formie pieniężnej, a także nowej formie – niepieniężnej – przyjmującej postać niezbywalnego prawa o wartości majątkowej lub świadczenia pracy. Oznacza to, że akcjonariuszem będą mogły zostać osoby wnoszące do spółki wyłącznie wiedzę oraz umiejętności, co jest dużym ułatwieniem szczególnie dla osób stawiających pierwsze kroki w biznesie.
Kolejna nowość dotyczy faktu, że akcje PSA będą mogły być obciążane oraz zbywane w dotychczas niedopuszczalnej formie dokumentowej, która zastrzeżona zostanie pod rygorem nieważności. Dochowanie tej formy wymagać będzie złożenia oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej to oświadczenie, w tym również przy pomocy wiadomości e-mail czy wszelakich komunikatorów internetowych. Forma ta posiada zatem dużo mniej sformalizowany charakter niż forma pisemna – dla jej zachowania nie jest bowiem konieczne złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie.
Pokreślić jednak należy, że wśród przewidywanych udogodnień, obrót jak i emisja akcji podlegać będą rejestracji w rejestrze akcjonariuszy, którego prowadzenie – również w postaci elektronicznej – spółka zobowiązana już będzie do powierzenia albo podmiotowi uprawnionemu do prowadzenia rachunków papierów wartościowych, albo notariuszowi.
Kolejnym ukłonem w stronę założycieli PSA jest możliwość dokonania wyboru pomiędzy dualistycznym systemem organów w spółce, tj. zarządu i rady nadzorczej, a systemem monistycznym, co stanowić będzie nowość w polskim porządku prawnym, ponieważ w tym systemie możliwe będzie powołanie tzw. rady dyrektorów (z ang. board of directors).
W razie wyboru systemu monistycznego, rada dyrektorów odpowiedzialna będzie za prowadzenie spraw spółki i nadzór w tym zakresie, a także reprezentowanie jej na zewnątrz. Rada ta dzielić się więc będzie na dyrektorów wykonawczych, odpowiedzialnych za prowadzenie przedsiębiorstwa spółki oraz dyrektorów niewykonawczych. Zadaniem tych ostatnich będzie sprawowanie stałego nadzoru nad prowadzeniem spraw spółki.
W zakresie systemu dualistycznego, w przypadku prostej spółki akcyjnej, kwestia powołania rady nadzorczej, w przeciwieństwie do zwykłej spółki akcyjnej, będzie stanowić opcję fakultatywną. Organ ten składać się będzie z co najmniej trzech członków, którzy powoływani i odwoływani będą za pomocą uchwały akcjonariuszy. W trakcie sprawowania stałego nadzoru nad działalnością spółki, nie będzie miała jednak prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń w tym zakresie.
Akcjonariusze PSA tworzyć będą walne zgromadzenie spółki, a ich uchwały będą podejmowane w trakcie takiego zgromadzenia bądź też poza nim. Co więcej, jeśli w umowie spółki zostaną wskazane środki komunikacji elektronicznej, na walnych zgromadzeniach akcjonariusze będą mogli głosować przy ich wykorzystaniu. Jeśli umowa nie będzie tego przewidywać, możliwość taka zaistnieje dopiero wówczas, gdy wszyscy akcjonariusze wyrażą w formie dokumentowej zgodę na taki tryb głosowania.
Nowe przepisy przewidują procedurę likwidacji prostej spółki akcyjnej w dużej mierze podobną do likwidacji spółki akcyjnej. Nowością w tym zakresie jest jednak dopuszczenie dotychczas nieznanej możliwości polegającej na przejęciu całego majątku spółki przez oznaczonego akcjonariusza, jeżeli zostaną spełnione łącznie dwa warunki:
- walne zgromadzenie wyrazi na to zgodę uchwałą podjętą większością ¾ głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji oraz
- sądrejestrowy wyda zezwolenie na dokonanie takiego przejęcia.
