Nowy Projekt Nowelizacji ustawy o VAT

W dniu 27 lutego 2018 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji ukazał się nowy Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Wśród proponowanych regulacji wyróżnić można następujące.  

Zmiana definicji pierwszego zasiedlenia

Wobec jednego z najnowszych rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Ministerstwo Finansów zakłada modyfikację przesłanek stosowania zwolnienia dla dostaw budynków, budowli i ich części, poprzez likwidację warunku, że ich zasiedlenie nastąpiło w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu. Utrzymano jednak warunek wiążący istnienie ulepszenia budynku z poniesieniem wydatków stanowiących 30% jego wartości początkowej. Ponadto doprecyzowano, że  pierwsze zasiedlenie poza oddaniem do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, obejmuje również rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne tych budynków, budowli lub ich części.  

Umożliwienie składania wraz z deklaracją innych dokumentów

Z związku z obowiązującym od 1 stycznia 2018 roku obowiązkiem składania deklaracji podatkowych wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej, Ministerstwo Finansów postanowiło o umożliwieniu podatnikom złożenia tą drogą, wraz z deklaracją podatkową, innych dokumentów (np. umowy spółki, czy spisu z natury).  

Podwyższenie progu powiązań kapitałowych do 25%

Wobec zmian wprowadzonych do ustaw o podatku dochodowym (PIT/CIT) w przedmiocie zmiany progu powiązań kapitałowych z 5% do 25%, Ministerstwo Finansów postanowiło o analogicznej zmianie w ustawie o VAT celem odciążenia podatników od dokonywania odrębnych analiz powiązań na gruncie regulacji dotyczących podatku VAT i Podatku dochodowego.  

Określenie kwoty podatku VAT z tytułu importu towarów nie tylko w zgłoszeniu celnym

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami podatnicy zobowiązani są do obliczenia i wykazania podatku VAT z tytułu importu towarów co do zasady w zgłoszeniu celnym, a w przypadku uchybienia temu obowiązkowi lub wskazania błędnie wyliczonej kwoty podatku, organy podatkowe określają w drodze decyzji prawidłową wysokość podatku warz z odsetkami. Z uwagi na fakt, iż regulacje celne, w niektórych sytuacjach nie przewidują zgłoszenia celnego, ustawodawca proponuje uznać rozliczenie zamknięcia procedury celnej, o którym w art. 175 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2446 z dnia 28 lipca 2015 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013, jako dokument, w którym podatnik obowiązany będzie do obliczenia i wykazania kwoty podatku VAT z tytułu importu towarów w przypadkach dotyczących uszlachetnienia czynnego i produktów przetworzonych.  

Nieuzasadnione wzbogacenie się podatnika jako podstawa odmowy prawa do odliczenia

Obecnie, w przypadku gdy kwota podatku naliczonego jest wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy. Ministerstwo Finansów planuje jednak, aby powoływane prawo do obniżenia o różnicę podatku nie przysługiwało podatnikowi, jeżeli organ podatkowy udowodni, że obniżenie kwoty podatku należnego za następne okresy o różnicę podatku, którego ciężar został przerzucony na nabywcę towaru lub usługi lub osobę trzecią, skutkowałoby nieuzasadnionym wzbogaceniem podatnika. W Konsekwencji, ustawodawca ma na celu uniemożliwienie wzbogacenia podatnika z tytułu odliczenia nadwyżki kwoty podatku naliczonego nad kwotą podatku należnego, w sytuacji w której ma ona związek z przerzuceniem na kontrahenta ciężaru podatku.  

Uzależnienie przyśpieszonego zwrotu podatku od złożenia potwierdzeń zapłaty należności 

Jednocześnie, ustawa o VAT ma doprecyzować, że warunek uzyskania zwrotu różnicy podatku w terminie przyśpieszonym 25 dni będzie obligował podatnika do złożenia w urzędzie skarbowym, w odniesieniu do faktur ujętych w deklaracji podatkowej, potwierdzenie zapłaty wynikających z tych faktur należności w całości za pośrednictwem rachunku bankowego (potwierdzenia te będą musiały być złożone nie później niż w dniu złożenia deklaracji).  

Wykreślenie z urzędu z rejestru czynnych podatników VAT

Od początku roku 2017 organy podatkowe uprawnione są do automatycznego wykreślenia podatników, którzy m.in. składali przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje, w których nie wykazali sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia. Regulacja ta budziła jednak wątpliwości podatników dotyczące sformułowania „lub” i okoliczności, czy wykreślenie z rejestru dotyczy złożenia tzw. deklaracji „zerowych”, czy wystarczającym jest, że w składanych deklaracjach nie wykaże np. podatku z tytułu nabycia towarów (mimo wykazania sprzedaży). Celem wyeliminowania powyższych wątpliwości Ministerstwo Finansów zakłada zastosowanie spójnika „ani”. Konsekwentnie, wykreślenie będzie dotyczyć podatników składających „zerowe” deklaracje, w których nie została wykazana ani sprzedaż, ani zakupy (zmiana wprowadzona odpowiednio względem podatników VAT UE). Dodatkowo, ustawodawca wprost określił, że nawet w przypadku udowodnienia, że podatnik prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą nie ma możliwości „wstecznego” przywrócenia zarejestrowania podatnika, jeżeli podatnik został wykreślony z tego rejestru z takich powodów, jak: nie istniał lub nie było z nim kontaktu. Organ podatkowy nie ma bowiem możliwości stwierdzenia, czy czynności przedstawione przez podatnika były wykonywane faktycznie, w szczególności, gdy opisana sytuacja trwała długi czas. W efekcie, ustawodawca zakłada, iż zasadne jest ograniczenie możliwości przywrócenia zarejestrowania podatnika tylko do sytuacji, w której ten podatnik został wykreślony z rejestru podatników VAT z powodu zaniechania składania deklaracji i odpowiednio (w terminie dwóch miesięcy od dnia wykreślenia) złożył wniosek o przywrócenie wpisu do rejestru VAT (nawet jeśli uzupełnione deklaracje będą  deklaracjami „zerowymi”, o ile będzie to wynikać ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej).  

Ograniczenie możliwości złożenia kaucji gwarancyjnej 

W związku z sygnałami dotyczącymi składania kaucji gwarancyjnej przez nowopowstałe podmioty mogące brać czynny udział w karuzelach VAT, w celu umieszczenia ich w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, a tym samym uwiarygodnienia prowadzonej przez nich sprzedaży towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, proponuje się dodanie dodatkowego warunku, zgodnie z którym złożenie kaucji gwarancyjnej byłoby możliwe, jeśli podmiot przez co najmniej 12 miesięcy składałby deklaracje VAT, czyli działałby jako podatnik VAT czynny przez co najmniej 1 rok przed wpisaniem do wykazu (warunek ten nie miałby jednak zastosowania do podmiotów, które na dzień wejścia w życie ustawy są już wpisane do wykazu podmiotów, które złożyły kaucje gwarancyjną).  

Ograniczenie możliwości wystawiania faktur do paragonów kas fiskalnych

Wobec stwierdzenia licznych nadużyć w zakresie wystawiania tzw. „pustych faktur” do zebranych paragonów fiskalnych pozostawionych przez realnych nabywców towarów lub usług, Ministerstwo Finansów – celem wyeliminowania procederu, w którym firmy faktur dokonują odliczenia podatku VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyły towarów lub usług, a tym samym zawyżają koszty podatkowe  – proponuje ograniczyć prawo do wystawiania faktur na rzecz nabywcy posługującego się NIP wyłącznie do tych paragonów, które potwierdzają dokonanie sprzedaży na rzecz tego podatnika i zawierają numer NIP. W związku z tym, że nie wszystkie obecnie funkcjonujące na rynku kasy rejestrujące posiadają możliwość umieszczenia na paragonie NIP nabywcy (lub numeru za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku  od wartości dodanej), wystawianie faktur w oparciu o paragony na rzecz nabywców posługujących się  takim numerem będzie ograniczone do tej grupy kas, które posiadają tą funkcjonalność. Równocześnie, względem podatników, którzy nie zaniechają wyżej opisanego procederu, organy podatkowe będą uprawnione do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku VAT wykazanego na fakturze wystawiona na podstawie paragonu niezawierającego NIP.  

Zmniejszenie sankcji za złożenie deklaracji korygującej w trakcie kontroli

W obecnym stanie prawnym konsekwencje złożenia deklaracji korygującej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej są takie same, jak w przypadku jej złożenia po zakończeniu kontroli (dodatkowego zobowiązanie podatkowe wynosi wówczas 20%). Ministerstwo Finansów dla zachęcenia podatników do składania deklaracji korygującej już na etapie wszczęcia kontroli postanowił zmienić wysokość dodatkowego zobowiązania do wysokości 15% - o ile korekta zostanie złożona w ciągu 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.  

Wyłączenie zwolnienia podmiotowego w VAT dla podatników dokonujących dostaw niektórych kategorii towarów 

Projektowane zmiany zakładają rozszerzenie katalogu podatników, do których nie stosuje się zwolnienia podmiotowego, w odniesieniu do podatników, u których wartość sprzedaży (bez kwoty podatku) w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 200.000,00 PLN. Zwolnienie nie obejmie więc przedsiębiorców, którzy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie (np. sprzedaż internetowa lub telefoniczna), dokonują dostaw niektórych kategorii towarów szczególnie wrażliwych na oszustwa (dot. sprzedaży konsumenckiej). Wśród tych znajdują się towary sklasyfikowane w grupowaniach PKWiU 26 – 28 (m.in. sprzęt elektroniczny i elektryczny, rtv i agd). Nadto, zwolnienie nie obejmie podmiotów świadczących usługi ściągania wierzytelności, w tym faktoringu. Powyższe ograniczenia znajdą zastosowanie do czynności dokonanych od wejścia w życie nowelizacji i będą objęte obligatoryjnym opodatkowaniem VAT. Wyjątek będą stanowiły transakcje dokonane po wejściu w życie nowelizacji, w przypadku których nabywca towarów lub usług uiścił zaliczkę jeszcze przed dniem wejścia w życie omawianych regulacji.  

Porada praktyczna

W świetle planowanych zmian Kancelaria rekomenduje uważne przyglądanie procesowi legislacyjnemu.  

Podstawa:

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (wykaz UA37),
2. orzeczenie TSUE z dnia 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16 Kozuba Premium Selection Sp. z o.o.