Nie można zaliczyć nieściągalnej należności do kosztów podatkowych, jeżeli nie próbowało się wyegzekwować ich od wspólników spółki osobowej
Wielu przedsiębiorców boryka się z problemem niespłaconych wierzytelności. Egzekucja należności od dłużników to codzienność współczesnej praktyki gospodarczej, co przekłada się również na aspekty podatkowe.
Cały proces najczęściej zaczyna się od zawarcia umowy, następnie wykonania usługi i wystawienia faktury, potem - o ile kontrahent nie zapłaci - wystosowuje się wezwanie do zapłaty i na koniec sprawa trafia do sądu. Ten ostatni wydaje nakaz zapłaty lub wyrok, który trafia do komornika. Ostatecznie okazuje się, że kwota, która może zostać ściągnięta nie przekracza kosztów egzekucyjnych i postępowanie zostaje umorzone.
Po takiej procedurze wielu przedsiębiorców pozostawia sprawę w przekonaniu, że jest ukończona z niestety marnym rezultatem. Czy to wystarczy, aby nieściągalną należność wpisać do kosztów podatkowych?
Egzekucja z majątku wspólników spółki
Ustawa z dnia 15 września 2000 roku - Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037)(dalej jako: „k.s.h.”) daje możliwość dochodzenia wierzytelności od wspólnika spółki jawnej, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 k.s.h.). Wspólnicy odpowiadają w takim wypadku solidarnie. Podobny mechanizm przewiduje art. 299 par. 1 k.s.h. Zgodnie z treścią powyższego przepisu, gdy egzekucja z majątku spółki kapitałowej okaże się bezskuteczna, wierzyciel uzyskuje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności członków zarządu powyższej spółki. Warto podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (sygn. III CZP 126/08): wystąpienie wspólnika ze spółki nie zwalnia go z odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w trakcie okresu jak był wspólnikiem. Sytuacja analogicznie ma się do kwestii członków zarządu spółek kapitałowych. Warunkiem do wykorzystania tej procedury jest wcześniejsze umorzenie postępowania egzekucyjnego wobec spółki. Oznacza to, że najpierw należy podjąć próbę wyegzekwowania należności z majątku podmiotu, w imieniu którego, zobowiązanie zostało zaciągnięte, a potem dochodzić roszczenia od wspólników lub członków zarządu.WARTO WIEDZIEĆ
Umorzenie postępowania egzekucyjnego przez komornika, nie zamyka drogi do dochodzenia należności. Wierzyciele mogą również dochodzić swoich praw z majątku wspólników lub członków zarządu spółki.Kiedy wierzytelność jest nieściągalna
Nieściągalna należność zdefiniowana jest ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako: „u.p.d.o.p.”). Zgodnie z art. 16 ust. 2 u.p.d.o.p jest to wierzytelność udokumentowana postanowieniem o nieściągalności, postanowieniem sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszeniu upadłości, gdy majątek dłużnika jest niewystarczający do pokrycia należności oraz umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego. Co dzieje się jednak w wypadku, gdy komornik umorzył postępowanie egzekucyjne ale wierzyciel nie podjął próby ściągnięcia należności od wspólników spółki?WARTO WIEDZIEĆ
Sama decyzja o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez komornika nie wystarczy do stwierdzenia, że należność jest nieściągalna. Konieczne jest udokumentowanie, że wyczerpane zostały wszelkie drogi dochodzenia roszczenia.W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego
Zgodnie z najświeższym wyrokiem NSA, w kwestii powyższego zagadnienia, próba wyegzekwowania należności z majątku wspólników spółki w trybie art. 31 k.s.h., jest warunkiem koniecznym do stwierdzenia, że wierzytelność jest nieściągalna. Sąd przychylił się do wcześniejszej interpretacji indywidualnej szefa Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 6 lutego 2014 r., wydanej w powyższej sprawie. Zdaniem sądu,sama decyzja o umorzeniu postępowania egzekucyjnego przez komornika nie wystarczy do stwierdzenia, że należność jest nieściągalna. Sąd orzekł, że takie stwierdzenie musi być udokumentowane brakiem możliwości dochodzenia należności od wszystkich dłużników. Wynika z tego, że dotyczy to również wspólników spółki, poręczycieli oraz innych dłużników solidarnych.Porada praktyczna
Po analizie przepisów oraz wyroku należy stwierdzić, że aby wierzyciel mógł zaliczyć nieściągalną wierzytelność do kosztów podatkowych musi udokumentować nieściągalność należności od wszystkich dłużników. Oznacza to, że musi podjąć próbę ściągnięcia należności również od wspólników spółki osobowej w trybie art. 31 k.s.h., także wobec wspólników, którzy wystąpili ze spółki, o ile zobowiązanie zaciągnięte było wcześniej.Podsumowując
Przedsiębiorca zanim dokona wpisu nieściągalnej należności do kosztów podatkowych musi w pełni wyczerpać procedurę dochodzenia wierzytelności. Warto upewnić się czy wobec takiego zobowiązania nie dokonano poręczenie lub dopełnić innych czynności wykazujących, że nie istnieją żadni potencjalni dłużnicy solidarni. Dopiero po podjęciu wszystkich koniecznych czynności możliwe będzie wpisanie takiej wierzytelności do kosztów podatkowych.Podstawa:
- Ustawa z dnia 17 listopada 1964. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2016.1822 t.j.),
- Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U.2017.1577 t.j.),
- Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.2016.1888 t.j.),
- Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2008 r. (sygn. III CZP 126/08),
- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 28 września 2017 r. (sygn. II FSK 2624/15).
