Art. 176 KSH – zobowiązanie wspólnika do cyklicznych świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki

Na podstawie art. 176 Kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) wspólnik spółki z o.o. może być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz sp. z o.o. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa, przepis art. 176 k.s.h. obok obligatoryjnego obowiązku wspólników do wniesienia wkładów na pokrycie objętych udziałów, stanowi jeden z fakultatywnych obowiązków wspólników, znajdujących swoje źródło w umowie spółki, a zarazem odstępstwo od ustawowego ograniczenia świadczeń wspólników na rzecz spółki (art. 151 § 3 i art. 3 k.s.h.). Powodem popularności takich świadczeń jest, iż wypłacane w ten sposób wynagrodzenia wspólników nie stanowią podstawy do naliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, który wprost wskazał, że o „włączeniu do ubezpieczenia społecznego decyduje przynależność do grupy podmiotów określonej w art. 6 u.s.u.s.  (…) Relacje zachodzące między nimi a spółką mają charakter korporacyjny, także gdy dotyczą zobowiązanie wspólnika do oznaczonych w umowie spółki powtarzających się świadczeń niepieniężnych za wynagrodzeniem (…)” (wyrok z 7 marca 2018 r., sygn. I UK 575/16) Stosownie do art. 176 § 1 k.s.h., jeżeli wspólnik ma być zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, w umowie spółki należy oznaczyć rodzaj i zakres takich świadczeń. Pod pojęciem rodzaju należy przy tym rozumieć przedmiot świadczenia. Odnotowania wymaga fakt, iż ustawodawca nie ustanawia ograniczeń co do rodzaju świadczeń będących przedmiotem zobowiązania. Kolejnym obligatoryjnym elementem oznaczenia zobowiązania wspólnika pozostaje jego zakres, przez co należy rozumieć rozmiar i okres świadczenia. Świadczenie powinno mieć charakter periodyczny, tj. okresowy – co wynika wprost z przepisu art. 176 k.s.h. Tego kryterium zdaniem NFZ nie spełniają zobowiązania jednorazowe, ciągłe ani stałe (przykładowo decyzja Prezesa NFZ nr 5/2022/BPNFZ z 02.02.2022 dostępna na stronie BIP).W efekcie, w opisie stanu faktycznego, w którym wskazano, iż wspólnicy zobowiązani byli by m.in. do:

1. sprzedaży produktów i usług oferowanych przez spółkę,
2. prowadzenia działań marketingowych na potrzeby spółki,
3. organizacji oraz prowadzenie szkoleń grupowych i indywidualnych dla współpracowników, firmy oraz kandydatów do współpracy,
4. prowadzenia działań rekrutacyjnych.
5. sprzedaż produktów i usług oferowanych przez spółkę,
6. prowadzenia działań marketingowych na potrzeby spółki,

- uznano stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe. Jednocześnie za prawidłowe NFZ uznał stanowisko spółki w branży telekomunikacyjnej, w której wspólnicy zobowiązani byli do następujących świadczeń (decyzja Prezesa NFZ z 31.01.2022 r., nr 4/2022/BP):

1. a) przeprowadzeniu remanentu raz w miesiącu;
2. b) przeprowadzeniu, w każdym roku kalendarzowym, przynajmniej jednego szkolenia wewnętrznego dla pracowników;
3. c) tworzeniu raz na pół roku autorskiego programu komputerowego;
4. d) składaniu co najmniej 1 zamówienia sprzętu w każdym miesiącu;
5. e) dokonania odbioru sieci, co najmniej raz w roku kalendarzowym.

  W efekcie powtarzające się świadczenia niepieniężne powinny mieć charakter cykliczny (wskazuje się przy tym, że nie muszą być wykonywane w równych odstępach czasu). W praktyce nie tak łatwo rozróżnić w każdym przypadku, czy dane świadczenie jest powtarzające i spełnia wymagania postawione przez przepis art. 176 k.s.h., czy jednak jest stałe lub ciągłe i wobec tego nie pozwala na zastosowanie tego rozwiązania. W tym zakresie rekomendowanym jest zatem wystąpienie z wnioskiem do Prezesa NFZ o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu od wypłacanych w ten sposób wynagrodzeń.